Euskal ikerketa proiektu berri batek 4.0 elikagaien segurtasuna bilatzen du

Elikaduraren Munduko Goi Bileran, 1996an, honela definitu zen elikagaien segurtasuna: pertsona guztiek, une oro, behar adina elikagai fisiko, sozial eta ekonomiko, kaltegabe eta nutritibo, eskura izatea, eguneroko energia-premiak eta elikadura-lehentasunak asetzen dituztenak, bizitza aktiboa eta osasuntsua izateko. “Definizio hori askoz zabalagoa bada ere, egia da, gure gizarte garatuan, elikagaien segurtasunaz ari garenean, batez ere elikagaien kaltegabetasunean jartzen dugula arreta, hau da, jaten ditugun elikagaiek gure osasunean kalterik ez eragitea”, azaldu du Leartiker Esneki Zentroko arduraduna eta ikerlaria den Malen Sarasuak.

Zientziako, Teknologiako eta Berrikuntzako Euskal Sareak Markinako (Bizkaia) erakundea zentro teknologiko gisa izendatu zuen joan den maiatzean. Gainera, Leartiker, elikagaien eta polimeroen teknologian espezializatuta dagoena, Basque Research and Technology Alliance (BRTA) erakundera batu zen uztailean. Denbora honetan, Leartikerrek garapen teknologikoaren alde egindako apustuak, euskal enpresa-ehunaren lehiakortasuna hobetzeko funtsezko tresna den aldetik, sendotzen jarraitzen du, 2021aren amaieratik aurrera burutzen duen TECAM, ‘Elikagaien segurtasuna bermatzeko teknologia disruptiboak’, proiektuarekin, besteak beste.

Elkartek programak finantzatutako proiektu honen helburua da “elikagaien alergenoak eta mikroorganismo patogenoak monitorizatu eta kontrolatzeko irtenbide teknologiko berriak ikertzea, elikagaien balio-kate osoan segurtasuna bermatzeko”, azaldu du Sarasuak. Horretarako, “analisi azkarreko teknologia disruptiboak ikertuko dira, mikrofluidika digitalean eta adimen artifizialean oinarritutako sistemen bidez, alergenoak eta patogenoak in situ eta eramangarria den detekzio-gailu bat lortzeko ereduak sortzea ahalbidetzen dutenak”.

Garrantzia justifikatuta dago: elikagaiek transmititzen dituzten gaixotasunak, oro har infekziosoak edo toxikoak, bakterioek, birusek, parasitoek edo substantzia kimikoek eragiten dituzte, organismoan sartzen direnean uraren edo kutsatutako elikagaien bidez. “Ez da ahaztu behar ezintasun iraunkorra eta heriotza ere eragin ditzaketela. Kalkuluen arabera, urtero 600 milioi pertsona gaixotzen dira munduan (Europan, 10 biztanletik ia 1) eta 420.000 pertsona hiltzen dira kutsatutako elikagaiak hartzeagatik”, azpimarratu du Sarasuak.

Hori saihesteko, nekazaritzako elikagaien sektoreko enpresek sistema bat ezarri behar dute beren produktuen kalitatea bermatzeko, jatorritik azken produktura arte. Horretarako, arriskuak (biologikoak, kimikoak eta fisikoak) aztertu, kudeatu eta kontrolatuko dituen plan bat definitzen da. “Proiektuak abantaila handia dakar laborategiko metodo tradizionalei jarraituz analisiak egitearen aldean, denbora eta dirua aurrezten baitira”, dio ikertzaileak. Aurrerapenetako bat, hain zuzen ere, laginak laborategitik pasatu behar ez izatea izango da: “Merkatuan gaur egun alergenoak eta patogenoak kontrolatzeko eta detektatzeko dauden soluzioek zaildu eta moteldu egiten dute laginen bidalketa horren ondorioz in situ detekzio azkar bat egiteko aukera”.

Gainera, gailua 4.0 izango da, “hodeian adimen artifizialeko eredu iragarleetan oinarritutako kontrola izango lukeelako, baliozkotutako elikagaien kalitatearekin zerikusia duten alarmak sortuko lituzketenak. Horrela, produktuen segurtasunarekin lotutako erabaki garrantzitsuak eta azkarrak hartu ahal izango dira prozesatzean, eta kontsumitzaileen segurtasuna arriskuan ez jartzea lortuko da”.

Proiektuan, ziur aski 2023ko lehen seihilekoan amaituko dena, Leartikerrekin batera CEIT zentro teknologikoa eta Deustuko Unibertsitatea ari dira lanean. Gainera, Elika Nekazaritzako Elikagaien Segurtasunerako Euskal Fundazioak, Euskadiko Elikadura Klusterrak eta Artzai Gazta artzainen elkarteak hasieratik lagundu dute proiektua.

SPRI Taldeak euskal enpresen I+G bultzatzen du tresnekin, aktiboekin, laguntzekin, lantalde eta aliantzekin, ikerketa sustatzeko eta teknologia berriak sortzeko. Hori dena Elkartek, Emaitek edo Hazitek bezalako programen bidez lortzen da, eta horien informazioa hemen dago eskuragarri.