Txostena: Automobilgintza Argentinan

Urteko lehen seihilekoa amaituta, industriako aldagai nagusien portaerak zeinu negatiboekin jarraitzen du, handizkako salmentek izan ezik; izan ere, horiek motorizatu egin ziren gobernu nazionalak duela gutxi abiarazi duen “Ekaina 0km1 Plana” abian jartzearen ondorioz. Handizkako salmentei dagokienez, ekainean 36.501 ibilgailu merkaturatu ziren, aurreko maiatzean baino % 30,6 gehiago, eta iazko hil berean baino % 34,1 gutxiago, orduan 55.358 unitate eman baitzitzaizkien emakidadunei. Urtarriletik ekainera bitartean merkaturatutako 187.067 unitaterekin, sektoreak % 55,6ko urte arteko jaitsiera izan zuen guztizko salmentei dagokienez.

Lehen seihilekoaren metatuan, automotorren sektoreak 161.182 unitate ekoitzi zituen, 2018ko aldi berean fabrikatutako 242.655 unitateen azpitik % 33,6. Era berean, 107.686 ibilgailu esportatu ziren (2018ko aldi berean hainbat merkatutara bidalitako 121.570 ibilgailuak baino % 11,4 gutxiago), eta Brasil izan zen sektoreko inportazioen eta esportazioen helburu nagusia. Argentinako automobil-merkatua hondoratzen hasi zen joan den urtearen erdian, apirilean eta irailean izandako aldaketa-krisien ondorioz. Krisi horiek, kontsumitzaileen konfiantzan (erosteko ahalmenaren galera) eta finantzaketa oztopatu zuten interes-tasen igoeran ez ezik, unitate-stockean ere eragin zuten. Hala ere, iaz kopuru onargarriekin amaitu zen, bai ekoizpenari bai patentamenduei dagokienez.

Oro har, tokiko enpresaburuen iritzia sektorea sustatzeko aukera emango duten neurriak ezartzen jarraitzea da, hala nola bezeroei hobariak emanez tokiko salmentak sustatzeko neurriak edo esportazioak hobetzeko praktikan jarri zirenak. Neurri horiek ekaineko produkzioaren % 72 eta lehen seihilekoaren % 62 izan ziren. 1 Milioi2 Planaren xedeak lortu ez ondoren (2018an sortu zen krisi ekonomikoaren ondorioz), autoparteen fabrikatzaileak Argentinan egindako auto bakoitzean (2017 hasieran) gutxienez % 40ko pieza nazionalen presidentetza-promesa jasotzetik esportazioei atxikipenak ezartzera igaro ziren (2018ko abenduan). Bereziki, esportazio-eskubideen ezarpenak eta esportazioetarako itzulketen bajak areagotu zuten gai hori, eta puntu horretan nabarmendu behar da esportazio-eskubideak kalkulatzeko metodologiak (atxikipenak) inportatutako osagaiak baztertzen dituela, tokiko balio agregatu gutxiago sustatuz automotor konplexuaren esportazioetan.

Bestalde, Argentinako automobil-konplexuak baditu nazioartean gehien bereizten duten ezaugarriak. Beharbada, hau da garrantzitsuena: ekoizpenaren modulazioak eta hornitzaileen bigarren eta hirugarren eraztunen eta azpimihiztari batzuen –batez ere motorretan– pisu eskasak duen espazio txikia, Argentinako merkatua esploratzeko aukera bat izan daitekeena, Brasilekiko hurbiltasuna eta zentzu horretan Mercosurreko kide izateak ematen dituen erraztasunak eta abantailak ikusita. Automobil-sarea zuzenean lotutako terminalek osatzen dute, erosketen aldetik: hornitzaile globalak, zeinekin azpimihiztaduren hornikuntza globaleko kontratuak egiten dituzten, eta jatorrizko ekipo atzerritarren edo argentinarren hornitzaileak. Enpresa horietako batzuek lehen eraztunaren terminalak eta beste hornitzaile batzuk hornitzen dituzte, lehen eta bigarren eraztunetakoak izanik. Banaketa-kanalei dagokienez, zuzenean terminalekin lotuta daude emakidadun ofizialak, eta hauek salmentako eta konponketako zerbitzu teknikoen hornitzaileen rol berria hartzen dute. Bestalde, birjarpen-merkatuan autopartistak eta auto erabiliak birsaltzeko emakidadun ez-ofizialak nabarmentzen dira.

Argentinako autoparteen fabrikatzaileak nahiko oinarrizkoak diren produktuak hornitzen dituzten enpresak dira. Kasu gehienetan, estandarizazio-maila handiagoa duten produktuak dira, eta horiek ekoizteko trebetasun tekniko ez oso sofistikatuak behar dira. Beraz, prezioaren araberako lehia da nagusi, ergo; merkatua oso lehiakorra da alderdi horretan. Tokiko produktuen kalitateak eskualdeko gainerako produktuekin alderatuta alde handirik ez duen arren, alde handiak daude produkzio-teknologiei dagokienez Brasilekin alderatuta; izan ere, Brasilen eskala eta automatizazioa handiagoak dira. Han, automotrizeen berrikuntza-jarduerak handiagoak dira, eta produktu berriak diseinatzeko jarduerak egiteko aukera ematen dute. Produkzio-inpaktua duten tokiko ikerketa-lerroak ia ez dira existitzen, nahiz eta plastikoen eta material berrien teknologiaren garapenean sistema zientifiko eta teknologiko sendoa izan. Era berean, giza baliabideen urritasuna ikusten da tornugintzan, soldaduran, matrizegintzan, tolesturan eta pinturan, baita ingeniaritza mekanikoan, elektronikan eta robotikan ere. Testuinguru horretan, hala ere, herrialdeak autoparte ugari sortzen ditu, eta hauek dira garrantzitsuenak: transmisioak, motorrak eta horien zatiak, pneumatikoak eta txasisak edo karrozeriak.

Automobilgintzaren eta autoparteen sektoreak, ordea, aukera handiak ditu etorkizunerako. Besteak beste, honako alderdi hauei lotuta daude: energia alternatiboak, ingurumena zaintzea, material arinagoak eta iraunkorragoak sartzea, teknologia hibridoak, Ibilgailuen autonomia, elektrifikazioa eta konektagarritasuna, besteak beste.

Sektorearen kanpo-merkataritzari dagokionez, esan dezakegu automobilen eta autoparteen esportazioen % 60 Brasilgo merkatura zuzenduta daudela, eta honek bi herrialdeen arteko merkataritza-harreman handia agerian uzten du. Gauza bera gertatzen da automobilen inportazioei dagokienez, non erosketen % 80 herrialde horretatik datoz, baina autoparteen erosketak dibertsifikatuago daude. Hori dela eta, sektoreari zaila egiten zaio Mercosurretik kanpoko merkatuak eskuratzea; izan ere, instalatzen diren fabrikek zatikatuta egiten dute, enpresa horiek beste eskualde batzuetan dituzten lantegiekin alderatuta oso tamaina txikiekin. Beraz, produkzio-itxaropenak Brasilgo merkatuaren jardunarekin estuki lotuta daude eta, ondorioz, herrialdeak defizit kronikoak pilatzen jarraitzen du. Horregatik, funtsezkoa da merkatu eta akordio berriak irekitzen jarraitzea, hala nola Mercosurrek eta Europar Batasunak lortutakoa. Bertan 15 urteko kronograma aurreikusten da sektorerako; zentzuzko denbora, sektoreko kideek behar diren aldaketak eta zuzenketak egin ditzaten, beste merkatu edo/eta bloke batzuekin lehiatu ahal izateko.

Ondorioz, gaur egungo egoeran eta azken urteetako sektorearen berregituraketa handiaren ondorioz, tokiko hornitzaileak, azkenean, bazkide minoritarioak izan ziren automobilgintzaren sektorearen hedapen-etapetan, non aurreko urteetan automotorren produkzioaren zifra errekorrak lortu ziren, baina partaidetza nazional oso txikiarekin eta birjarpen-merkatuaren galera mailakatuarekin.

Laburbilduz, sektorearen profila zenbaki hauen bidez laburbil dezakegu:

• OICA3ren arabera, Argentina 25. postuan dago ibilgailuen munduko ekoizpenean, hau da, munduko ekoizpenaren % 0,5 inguru eta autoparteen munduko merkatuaren % 1,8
• Munduko 6. pick up ekoizlea
• Automobilak, ibilgailu arinak eta astunak ekoizten dituzten 12 terminal automotrize ditu
• Transmisio-osagaiak, kutxak eta motorrak ekoizten dituzten 500 enpresa autopartista baino gehiago
• 600 kontzesionario baino gehiago herrialde osoan
• 205.235 langile ditu. Hauen artean zuzeneko enpleguak (terminalak, autopartistak eta kontzesionarioak) eta zeharkakoak (karrozeroak, ordezko piezen eta osagarrien salmentak, eta konponketa- eta mantentze-zerbitzuak) sartzen dira
• 2018an ibilgailu arin eta automobilen produkzioa 466.649 unitatekoa izan zen
• USD 7.956 M-ko guztizko balioa duten esportazioak 2018 urtean (herrialdeko guztizko esportazioen % 12.9)
• Joan den urtean 803.052 unitate matrikulatu ziren
• Sektoreak eskaintzen dituen aukera handienak honako hauek izango lirateke: Latinoamerikarako data-zerbitzu handien garapena, material berrien garapenarekin lotutako nanoteknologien garapena, sektore elektronikoa (kudeaketako eta aplikazioko softwareak), eraginkortasun handiagoko zati eta osagaien gehikuntza (start-stop bateriak, alternadoreak, etab.), ibilgailu astunentzako litiozko baterien garapena, 4.0 industria (programak, errehabilitazio digitalak eta lineako ekipo berriak), errehabilitazioa eta entrenamendua