Eusko Jaurlaritzak eta Santurtziko udalak Santurtziko Etxe Uliko zabortegiaren berroneratzea azkartzeko akordioa sinatu dute

Santurtziko udalak, Eusko Jaurlaritzaren sozietate publikoekin, Uraren Euskal Agentziarekin, Ihoberekin eta Sprilurrekin batera, lankidetza-hitzarmena eta konpromisoak sinatu ditu Etxe Uliko zabortegi zaharreko ingurumena lehengoratzeko eta hura zigilatzeko.

Josu Bilbao Ingurumen sailburuordeak azpimarratu duenez, “gaur aurrerapauso handia egin dugu Euskadiko zabortegi kontrolatugabe zaharrenetako bat lehengoratzeko, eta hainbat erakunderen arteko akordioari esker egin dugu. Etxe Uli iragazgaiztu eta zigilatuko dugu sei hamarkada baino gehiagoren ondoren. Iraganeko arazoei soluzioak bilatzeko unea da, eta aukera gisa”

Proiektu honek, lehenengo fasean, 20 milioi euro inguruko zuzkidura du, eta eskualdeko ekonomia suspertzea xede duen Ezkerraldeko Eskualdeko Plan Estrategikoaren (EPE) barruan dago.

Gaur, Santurtziko Etxe Uliko zabortegi zaharreko ingurumena lehengoratzeko aurrerapen sendoa sinatu da. Elkarrekin eta koordinatuta jarduteko konpromisoen akordio bat sinatu da lau alderdiren artean. Hauek parte hartu dute akordioan: Karmele Tubilla, Santurtziko udaleko alkateak eta Josu Bilbao Ingurumen sailburuordeak,  Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailari atxikitako eta haren mendeko sozietate publikoetako zuzendari nagusiekin batera, hain zuzen ere, Asier López, Ura-Uraren Euskal Agentzia-koa, Alexander Boto, Ihobe-koa eta Txaber Ouro, Spri Taldean integratutako Sprilur-ekoa.

Santurtziko Etxe Uliko zabortegi zaharreko ingurumena osorik lehengoratzea eta hura zigilatzea aurreikusten du hitzarmenak, eta 100.000 metro karratu baino gehiagoko eremua garatzea eta balioestea du helburu. Eremu osoa urbanizatu eta zerbitzu-azpiegituraz hornitu ondoren, prest egongo da ekonomia-jarduerak ezartzea errazteko.

Etxe Uliko zabortegia profil orografiko eta topografiko oso irregularrean egotea du bereizgarri nagusia, eta horri gehitu behar zaio urteetan zehar izandako hondakin organiko eta ez-organikoen etengabeko isurketa eta pilaketa. Ezaugarri horiek baldintzatu egiten dituzte ingurunea lehengoratzeko aurreikusitako lanak; izan ere, jarduketa garrantzitsuak egin beharko dira lurzorua konpontzeko, Molino erreka bideratzeko eta babesteko, hondakinak eta lixibiatuak kudeatzeko eta erretiratzeko, eta eskatzen den ingurumen-ziurtagiria betetzeko.

Gaur aurrerapauso handia egin dugu Euskadiko zabortegi kontrolatugabe zaharrenetako bat lehengoratzeko, eta hainbat erakunderen arteko akordioari esker egin dugu, Josu Bilbao Ingurumen sailburuordeak balioetsi duenez

Josu Bilbao Ingurumen sailburuordeak balioetsi duenez, “gaur aurrerapauso handia egin dugu Euskadiko zabortegi kontrolatugabe zaharrenetako bat lehengoratzeko, eta hainbat erakunderen arteko akordioari esker egin dugu. Santurtziko Udalak eta Eusko Jaurlaritzak elkarrekin eta koordinatuta lan egingo dugu, Sprilur, Ihobe eta Ura erakunde publikoen bitartez. Gaur sinatutako akordioari esker, Etxe Uli iragazgaiztu eta zigilatuko da sei hamarkada baino gehiagoren ondoren. Premiaz, Molino erreka desbideratuko da eta hondakin-urak eskualdeko saneamendu-sarearekin lotuko dira. Orain Etxe Ulik hartzen dituen ia 100.000 metro karratu horiek lehengoratu, urbanizatu eta azpiegiturekin eta zerbitzuekin egokituko dira etorkizunean jarduera ekonomikoak ezartzea errazteko”.

“Iraganeko arazoei soluzioak bilatzeko unea da, eta aukera gisa. Euskadin dagoen lur-eskasia eta lurzoruaren kudeaketarekiko eta babes integralarekiko konpromisoa dira Eusko Jaurlaritzak eta Santurtziko Udalak Etxe Ulirako planteatu ditugun ekintzen motorrak; ekintza horiek ingurumena zaintzeko premia eta garapen ekonomikoa batzen dituzte, enplegu-sortzaile gisa”, gaineratu du sailburuordeak.

Horren inguruan, Karmele Tubilla Santurtziko alkateak azaldu duenez, “Santurtziko udalean hamarkada bat baino gehiago daramagu buru-belarri lan egiten lur horien kutsadurak gure herrian sortu duen ingurumen-inpaktuari soluzioa emateko. Duela urte batzuk, orube horretan legez kanpo egiten ari ziren jarduerak ixteko agindu zuen udalak, eta zigor ekonomiko bana jarri zien. Azkenik, udalaren, IHOBEren, URA Uraren Euskal Agentziaren eta Sprilurren arteko elkarlanari esker, lan horrek guztiak laster emango ditu fruituak, izan ere, lur horiek deskontaminatu egingo dira eta udalak industria-erabilerarako berreskuratu ahal izango ditu. Zalantzarik gabe, oso albiste positiboa da Santurtzirentzat, gure udalerrian enplegagarritasuna bultzatzeko jarduera ekonomikorako gune berri bat sortzea ahalbidetuko baitu”.

Aurkeztutako proiektuaz gain, bigarren fase batean, urbanizazio-obrak eta zerbitzu-hartuneak egikarituko dira helburu nagusia lortzeko, hain zuzen ere oso degradatuta dagoen eremu bat lehengoratzeko eta enpresa-jarduerako eremu gisa duen balioa azpimarratzeko. Beraz, akordio horrek, Santurtzirentzat eta, oro har, Ezkerraldearentzat interes publikoko proiektu bat behar bezala garatzeko eta gauzatzeko ezinbestekoa den lankidetza eta kooperazio instituzionalean sakontzen du.

Eusko Jaurlaritzak, Sprilurren bidez, 2022an lurzoruak erosi zituenetik, lau eragile sinatzaileek Etxe Uliko zabortegiaren egoera aztertu dute, eta eremua lehengoratzeko aurreikusitako proiektuaren alternatiba desberdinak ebaluatu dituzte. Azpimarratu behar da akordio berri hau aurretik izenpetutakoei gehitu behar zaiela, baterako jarduketa-ildo gisa, alderdi bakoitzak konpromisoak eta eskumenak bere gain har ditzan, Etxe Uli lehengoratzeko.

Garai bateko zabortegian egin beharreko lanak akordioan jasota daude eta berehalako eta ezinbesteko bi jarduera aurreikusten dituzte. Lehenik eta behin, Molino erreka desbideratuko da eta hondakin-urak eskualdeko saneamendu-sarearekin lotuko dira. Errekak estalduran zeharkatzen du zabortegiaren eremua 526 metroko tarte batean, iparraldetik Capetillo errekarekin hegoaldean bat egin arte. Ingurumenari dagokionez, kutsadura-balioak baimendutako maximoak gainditzen ditu eta, horregatik, ibilguaren trazadura aldatu egin behar da, gaur egun zabortegitik jasotzen dituen isurketak eta lixibiatuak irits ez dakizkion. Jarduera horrek 13,2 milioi euroko aurrekontua izango duela aurreikusi da, eta 20 hilabeteko egikaritze-epea; aurreikuspenen arabera, 2025ean has daiteke.

Ondoren, Etxe Uliko zabortegia iragazgaiztu eta zigilatzeko proiektua gauzatuko da, gaur egun idazteko fasean dagoena. Proiektu horretan, honako hauek egingo dira: materialak isolatzea eta konfinatzea, iragazpenak eta fluxu kutsatzaileak saihestuz; industria-hondakinak eta lixibiatuak kudeatzea eta erretiratzea, tratatzeko eta arazteko; eta, azkenik, egin beharreko betelanak egitea.

Sinatzaileek hartutako konpromisoak

Lau erakunde publikoek, beren eskumenez eta ahalmenez baliatuz, konpromisoa hartzen dute proiektua gauzatzeko prozesuan eskatzen diren zereginetan aurrera egiten laguntzeko. Santurtziko udalak izapidetu eta onartuko ditu bere udal-jarduketa eremuan egikaritzea aurreikusitako proiektuak, behar diren lurzoru publikoak jarriko ditu eskuragarri, zehaztutako obrak egiteko behar diren baimenak emango ditu eta espazioaren kontserbazioa kudeatuko du. Bestalde, Urak, Uraren Euskal Agentziak, errekaren desbideratzea eraikitzeko proiektua eta obrak gainbegiratuko ditu eta Molino errekaren desbideratzea egiteko lanen % 10 finantzatuko du. Ihobek, ingurumena kudeatzeko sozietateak, kutsatutako espazioak berreskuratzeko aholkuak emango ditu eta behar diren ingurumen-dokumentuak prestatzen lagunduko du. Azkenik, Sprilur lurzorua kudeatzeko sozietateak, obren idazketa eta zuzendaritza kontratatuko ditu, lizentziak eta baimenak izapidetuko ditu eta obrak egikaritzea kudeatuko du.

Akordioaren ondorioz ebatzi da Jarraipen eta Kontrol Batzorde bat sortzea, erakunde sinatzaile bakoitzeko bi ordezkariz osatua. Erakundeek konpromisoa hartu dute aurreikusitako zereginak indarreko legeriaren arabera egiteko, kontratazio publiko arduratsu eta jasangarriaren printzipioei jarraituz. Akordioaren indarraldia lau urtekoa izango dela aurreikusi da, eta beste lau urtez luzatzeko aukera egongo da, proiektua osorik amaitu arte.

Etxe Uliko zabortegi zaharra lehengoratzeko esku-hartze hau Euskadi 2030 Planeko Lurzorua Babesteko Estrategian oinarrituta dago, degradatutako eta kutsatutako lurzoruen konponketan eragiteko helburuarekin. Halaber, Eusko Jaurlaritzak onartutako Industria Garatzeko eta Nazioartekotzeko Planaren barruan, eskualdeko ekonomia eta enplegua suspertzeko Ezkerraldeko Eskualdeko Plan Estrategikoetan (EPE) sartuta dago, eta 20 milioi euro arteko zuzkidura du.

Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren, Santurtziko Udalaren, Sprilurren, Uraren eta Ihoberen ordezkariak

Bideoa (Ihobe): Santurtziko Etxe Uliko zabortegia berreskuratzeko eremua