“Adimen artifiziala fikzio espekulatibo hutsa izatetik aurrerapen teknologikoaren funtsezko elementu izatera igaro da”

Javier del Ser eta Jesús López Lobo, Tecnalia zentro teknologikoko ikertzaileak.

Javier del Ser eta Jesús López Lobo BRTA aliantzako kide den Tecnalia zentro teknologikoko ikertzaileek artikulu bat argitaratu dute AAk gure zibilizazioan duen potentzial eraldatzaileari buruz, ez soilik ikuspegi teknologikotik, baita haren inplikazio filosofiko, etiko eta gizatiarretan sakonduz ere. ‘Can transformative AI shape a new age for our civilization? Navigating between speculation and reality’ (‘AA eraldatzaileak itxura eman al diezaioke gure zibilizazioaren aro berri bati? Espekulazioaren eta errealitatearen artean nabigatzen’) izena du.   

Izenburuak dioen bezala, posible al da AAk historian aro berri bati bide ematea? 

Horretarako potentziala badu, behintzat. AA indar eraldatzailetzat jotzen da, eta gure gizarteko sektore asko birdefinitzeko ahalmena du. Fikzio espekulatibo hutsa izatetik aurrerapen teknologikoaren funtsezko elementu izatera igaro den arren, benetan eragile eraldatzaile gisa duen papera eztabaida biziaren xede da oraindik ere. Eta ez da harritzekoa, itxaropen handia baitago bere gain. Bere benetako rola, aurrerapen teknologikoen araberakoa izateaz gain, gure zibilizazioak tresna boteretsu hau aurrekaririk gabeko potentzialarekin erabiltzea eta erregulatzea aukeratzen duen moduaren araberakoa izango da.   

Ez da lehen aldia gizarteak berritasun apurtzaileei aurre egin behar diena, hala nola ordenagailuari edo Interneti. Horren parean al dago AA? 

Aurreko aurrerapenetatik bereizten duena “helburu orokorreko” eragile gisa jarduteko duen gaitasuna da, giza jardueraren ia eremu guztiak hartzen dituzten gaitasunekin. Lan honek beste aurrerapen disruptibo batzuen aurrekari historikoak aztertzen ditu, AAk inpaktu konparagarria lor dezakeen eta zerrenda selektibo horren parte izan daitekeen aztertuz. Prozesu horretan, AAri buruz dugun pertzepzioa osatzen duten esparru etiko eta filosofikoetan sakontzen du, haren garapenari eta eragin eraldatzaile potentzialari eragiten baitiote. Gainera, kontuan hartzen dira AA gure zibilizazioaren aldaketaren katalizatzaile bihur dadin landu behar diren erronka sozial, tekniko eta arauemaileak.  

Nola baloratzen da artikuluan hori izatera irits daitekeen ala ez? 

AAren ikuspegi globala eskainiz, ikuspegi teknologikotik hasita, ikuspegi etiko, filosofiko eta gizatiar bateraino. Ezinezkoa da prozesuaren azken emaitza aldez aurretik ezagutzea, baina erakusten da zer ebidentzia dauden efektu eraldatzaile hori lortzearen alde eta aurka. Horretarako, AA benetan eraldatzailea izatera eraman lezaketen estrategiak eta metodologiak berrikusteaz gain, azken batean, helburu horiek lortzeko oztopo izan daitezkeen mugak ere berrikusten dira. Ikerketa kritiko bat ere jasotzen du lanak, AA eraldatzaile bat lortzeak gizateria ikuspegi etiko eta filosofiko erabat berri bat hartzera behartu ote dezakeen, AA berri horren konplexutasunetara egokitua.    

Zergatik sartu ikuspegi gehiago, teknologikoaz gain? 

Bestela, AA beste teknologia bat bezala tratatzeko arriskua dugu, egoerak eskatzen duen ikusmena galduz. Dimentsio etikoak eta filosofikoak, adibidez, AAren diseinuaren eta ezarpenaren zati integrala izan behar du hasieratik, ez gogoeta berantiarra. Horregatik, lan hau puntu honetara bideratuz hasten da. Era berean, funtsezkoa da AA eraldatzailea lortzeko oztopo izan daitezkeen giza faktoreak ezagutzea. Eta, jakina, azkenean, AAren bidean mugarri izan daitezkeen faktore zientifiko-teknologikoen azterketa zehatza egiten da, gure zibilizazioan eragile eraldatzaile izateko.  

SPRI Taldeak enpresei laguntzen die 2024ko Adimen Artifizial Aplikatua eta Datuaren Estrategia laguntza-programaren bidez. Programa horrek Euskal Autonomia Erkidegoko konpainietan AAren erabileran oinarritutako proiektuak babesten ditu, frogapen-efektua dutenak eta Euskadin teknologia horren eskaintza eta eskaria aktibatzea ahalbidetzen dutenak, enpresei lehiakortasuna handitzeko tresnak emateko helburuarekin.