Onena Medicines: “Tumore zelula batzuk hilezkor bihurtzen dituen proteina bat deuseztatzeko sendagaiak garatzen ditugu”
Onena Medicines 2019ko apirilean hasi zuen bere jarduera Donostian, AEBetan hamarkada bat baino gehiago ikertzen aritu ondoren. Maider Zabalak, Neethan Loborekin batera enpresa sortu zuen. Enpresako zuzendari zientifiko honek (CSO, ingelesezko siglengatik) azaldu duenez, azken urteotan asko aurreratu da bioteknologiatik medikuntzari laguntzeko teknika berrien inguruan. Onena Medicines Mass Challenge nazioarteko azelerazio programan parte hartuko duten 100 enpresen artean aukeratu berri dute, mundu osoko mila proposamen baino gehiagoren artean. Enpresa hiru pertsonako talde batekin ari da lanean, eta datozen asteetan zabaltzeko prozesuan dago, gaur egungo tratamendu onkologikoekiko erresistenteak diren tumore-zelulen hazkunde-faktoreak blokeatzen jarraitzeko.
Duela hilabete batzuk hasi zenuten zuen jarduera Miramongo Zientzia eta Teknologia Parkean, eta terapia aurreratuetan oinarritzen den jarduera da hau, zehazki terapia zelularrean. Stanfordeko Unibertsitatean (AEB) eman zenituzten lehen urratsak. Zergatik etorri zarete Euskadira?
Ia 11 urtez Stanfordeko Unibertsitatean lan egin ondoren, nire jaioterrira etortzea erabaki genuen Onena Medicines hasteko. Familiaren euskarria hemen dugu, dedikazio eta denbora asko eskatzen duen abentura berri honi ekiteko aukera eman diguna. Donostia aukeratu genuen, hainbat arrazoirengatik: Euskadiko enpresa eta ekintzailetza ibilbide eta kulturagatik, BIC Gipuzkoa hemen dagoelako, erabiltzeko dagoen laborategi komunagatik, Gipuzkoa eta Donostia biosasunaren sektorean egiten ari diren aurrera pausoengatik eta bioteknologiako ‘start-up‘ ak sortzeko eta hasteko finantza-tresnengatik, beste finantza-laguntza mota batzuk urriak baitira.
Terapia aurreratuak garatze prozesu batean murgilduta daude. Gaixotasunak epe ertain eta luzean tratatzeko ibilbide hoberena direla uste duzue?
Azken urteotan asko aurreratu da hainbat gaixotasunen arrazoiak aztertzea ahalbidetu diguten teknika berrien garapenean. Gainera, orain badakigu zergatik funtzionatzen duten tratamendu batzuek eta zergatik beste batzuek ez, eta horien arrazoiak . Horren guztiaren ondorioz, eta tratamendu eraginkorrik ez duten pazienteen beharrak betetzeko helburuarekin, gabeziak betetzeko tratamendu berriak diseinatu dira.
“Gaixotasun larriak tratatzen ditugu zelulen hilezkortasunaren gako zahar bat kontrolatuz“. Zertan oinarritzen da Onena Medicines? Zer eskaintzen du?
Onena Medicines-en, tumore-zelulek dituzten hazkunde-faktore batzuen funtzioa neutralizatzen saiatzen gara; izan ere, tumorearen hazkundeari eusteko gai dira, ohiko tratamenduekiko erresistenteak dira eta metastatizatzeko edo gorputzean barreiatzeko gaitasuna dute. Hazkunde-faktore horiek tumore-zelula txarrei birsortzeko gaitasuna ematen diete, edo, lehen azaldu dugun bezala, hilezkorrak izateko gaitasuna ematen diete. Hazkunde-faktore horien blokeoak tumoreen hedapena inhibitzen duela ikusi dugu, laborategiko animalia saiakuntzetan probatu da, hain zuzen ere.
Proteina horiek neutralizatzeak kimioterapiak eta immunoterapiak funtzionatzea eragiten du?
Gaur egun, erabiltzen diren medikamentu askotan, tumore-zelulek gorputzeko zelula osasuntsuekiko dituzten alterazio genetiko edo funtzionalen aurkikuntzetan oinarritzen dira. Adibidez, kimioterapia zelulen ugalketa inhibitzera bideratuta dago, jakinik tumore-zelulak maizago banatzen direla zelula osasuntsu gehienak baino. Baina maila zientifikoan eta klinikoan tumoreak tumore-zelula desberdinez osatuta daudela dakigu, eta, horregatik, ohiko tratamenduei modu desberdinean erantzun diezaiekete. Tratamendu horiek askotan eraginkorrak badira ere, ez dute kasu guztietan funtzionatzen; tumorean dauden zelula batzuek ez diete tratamendu horiei erantzuten, eta ez badira ezabatzen, tumore bat sor dezakete berriro, tratamenduak arrakasta izan duela pentsatu, eta hilabete edo urte batzuetara berriro agertu. Onena Medicinesen jarraitzen dugun estrategia hilezkortasun-funtzio espezifiko horren aurkako sendagaiak garatzea da, eta, gure ustez, beste tratamendu mota batzuekin bateratu daiteke.
Lan egiten al dute Euskadiko biozientzien eta osasunaren sektoreko beste eragile batzuekin?
Bai, Euskadin ikerketa eta teknologia institutuak oso puntakoak dira mundu mailan (hori izan zen Euskadi aukeratzearen arrazoietako bat Onena non ireki erabakitzeko orduan). Dagoeneko ezarri ditugu lankidetzak Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareko hainbat agentziarekin.
Zeintzuk dira orain enpresa gisa dituzten erronkak eta helburuak?
Sektore bioteknologikoa oso sektore berezia da, inbertsio handia eskatzen baitu, arriskutsua da eta etekinak epe luzera iristen dira. Inbertitzaile askok horrelako ekimenetatik ‘ihes’ egiten dute, baina horrelako enpresen garapenerako eta jarduerarako finantziazio beharra kritikoa da. Kualifikazio handiko langile exekutiboak eta zientzialariak biltzea lortu beharreko beste erronka bat izan daiteke.
Lotutako albisteak
Icónica, errotulua artelan bihurtzen denean
Arabako enpresa da kartelak fabrikatzen dituen Euskadiko azken enpresetako bat. Hain zuzen ere, bost hamarkada daramatza lanean eta teknika eta artisautza uztartzen ditu bere produkzioak
Surphasek merkatuan parekorik ez duen teknologia garatzen du eta gatzgabetzeko planten eraginkortasuna handitzea lortzen du
Donostiako ETEak, Europako Batzordearen 2,5 milioiko dirulaguntza lortuta, iragazkien egoera aurreikusten du denbora errealean; hala, geldialdi teknikoen % 60 murrizten du
Kimaiwi: “Gure proposamen teknologikoa balioztatzean eta nazioarteko turismo-industriaren aurrean proiektatzean zentratu gara”
Startup arabarrak online irtenbideak garatzen ditu turismo-sektorearentzat, eta hazkunde eta babes handia izan du bere bederatzi hilabeteko bizitzan.
IDDTEK: “Industriaren eta talentuaren arteko lotura gara”
Orain 20 urte Irene Rodríguez donostiarrak sortu zuen ETEa ingeniaritza arloko outsourcingean erreferentea da eta sektore estrategikoetan lan egiten duen talde sendoa eta proiektuak ditu abian.
NAW: “Gure abantaila lehiakorra 10 urte bitarteko kirol-oinetako minimalista eskaintzea da”
Silvia Echeverríak, NAWren sortzaileak, oinetako minimalistak postura-osasunean eta garapen biomekanikoan haurtzarotik helduarora arte nola eragin dezakeen azaltzen du.
Ezarri Mosaicos: “Enpresa baten egunerokoa lehiatzea, ikertzea eta bezeroei erantzunak ematea da”
Gipuzkoako enpresaren beirazko diseinuak 100 herrialdetan baino gehiagotan daude, eta nazioarteko transakzioak haren negozio-zifraren % 70 dira
Begoña San Miguel: “Oja-Remen trokelen diseinua menderatzea bilatzen dugu kalitatezko piezak prezio lehiakorrean eskaintzeko”
Ia 60 urteko ibilbidearekin, Gernikan sortu eta Zornotzan egoitza duen enpresak berrikuntza teknologikoaren eta dibertsifikazioaren alde egin du, estanpazio metalikoaren sektorean hazten jarraitzeko.
Isabel Urbano: “Novia Salcedo Fundazioarekin praktiketan dauden gazteen %60k kontratu bat lortzen dute”
Novia Salcedo Fundazioak 45 urte inguru eman ditu ikasketa-ingurunetik lan-mundurako trantsizioa errazten, prestakuntza praktiko ez-laboraleko programen bidez.
AIDTEC Solutions :“Ekintzaileak zaindu egin behar ditugu”
Nekazaritza jasangarriagoa lortzeko soluzioetan espezializatutako startuparen sortzaileetako bat da Izaskun Oribe
Naberan Sareak: “Hazinnovak enpresan pertsonen arteko harremanak hobetzen lagundu digu”
Gipuzkoako enpresak itsasorako arraste-sareak fabrikatzen ditu berrikuntza-elementu ugarirekin, artisau-lana eta teknologia aurreratua konbinatuz.