Fernando Macho, ‘MedWhat’: “Geure lurrean profeta izan nahi genuke”
Bilbon eta Palo Alton (EEBB) egoitzak dituen “Universal Health Services s.l.”Fernando Machok fundatutako euskal enpresa da, Arturo Devesa eta Stanford Unibertsitate ospetsuarekin batera MedWhat.com startup-ari hasiera eman ziona. Azken belaunaldiko ‘chatbot’-ak garatzen dituen eta B2B negozio-ereduan oinarritzen den euskarri mediko birtuala.
‘Medwhat’ osasunbideko sistema publiko zein pribatuekin, ospitaleekin, laborategiekin, klinikekin, farmaziekin etab. dihardu. “Mediku birtual” honen bidezko ordainketak “Linda Healthcare” izenpearen ‘blockchain’ teknologiaren bitartez sortutako kriptomoneten bidez egiten da.
Badakigu geldiezinik zabiltzala. Nola sortu zitzaizun ekiteko gogoa? Beti lan egin duzu zeure kontura?
Egiazki hile biz baino ez dut lan egin beste batentzat, finantza-tekniken aholkulari legez, ‘leasing’ eta ‘factoring’-a inork ezagutzen ez zituenean… eta, aldi berean, ordurako kanpo-merkataritzako operazioak egiten nituen Brasil, Frantzia, Danimarka eta beste hainbat lurraldetan.
Geroago nazioartekotasuna, kanpo-merkataritzarekiko zaletasunak eta 80ko hamarkadaren amaiera aldera afera komunitarioetan espezializatu izanak enpresak sortzera bultzatu ninduten, nazioarteko aholkulari bezala. Hauetan, kurtsoak eta hitzaldiak edo ponentziak emateko neure zaletasuna praktikan jartzen nuen.
Nonbait irakurri izan dugu “ekintzaile berretzailea (ez obsesiboa) zarela, dozena erdi enpresa baino gehiago sortu ondoren”.
Egia da! Berretzailea, 1986an free lance bezala hasi bainintzen. Geroago aholkulari gisa banakako ekintzaile izan nintzen, jarraikortasunarekin 1993tik aurrera, ordutik hona sei enpresa sortuz: nazioarteko aholkularitza-enpresa bat, ‘trade company’ bat, farmazia-enpresa handizkari bat eta hiru teknologikoak, batzuk eskumendekoak edo partaidetzarekin Estatu Batuetan. Nabarmendu nahi nuke kideak ditudala, izan ere haiek gabe ezingo nuke inoiz ezer egin!
Nire bizitzako gakoetako bat, profesional gisa etengabe ikasteko irrika eta gogoaz kanpokoa, 9 urterekin Santurtziko Arraun Taldean sartu izana da. Lemazain eta nagusi bezala, modu arinean neureganatu nituen gaitasun eta trebezia zenbait; baita sekulako ardura arraunlariak zuzentzen. Sotera traineruaren barruan , 17 urte nituela, Kontxako nagusirik gazteena nintzen. Ahalegin handiak eginez, titulu asko lortu genituen Euskadin eta Espainian. Mundu mailako txapelketan brontzezko domina irabaztera iritsi ginen! Horrez gain, galtzen jakiten ikasi genuen, irabazteko eta inoiz amore ez emateko ezinbestekoa dena. Neure formakuntza, ikasketa eta lizentziaturaren emaitza naiz, baina Arraun Taldea bizitzako beste Unibertsitate bat izan zen niretzat.
Nola sortu zen Universal Health Services?
2011n Estatu Batuetako Medwhat.com, Inc. elkartearekin batera sortu zen Arturo Devesa nire lagun eta kidearekin batera. Inteligentzia Artifiziala eta sare konboluzionalak dituzten ‘deep learning’-en bidez makinei prozesu neurolinguistikoak irakastea pentsatu genuen. Hala, galdetzeko unean ahalik eta informazio gehien izatea lortzen da. Une horretantxe konturatu ginen zenbat galdera dauden Sarean osasunari buruz.
Gaur egun azken belaunaldiko ‘chatbot’-ak egiten ditugu, oinarri bakarrekoak eta osasunean oso aurreratuak, mundu mailako Datarekin. Milioi bat kode-lerro baino gehiago ditugu, osasuna eta medizinari buruzko milioika galdera, ezagutzen diren medikuntza-protokolo guztiak eta, gainera, pertsonalizatutako medizinarako edota Bioteknologietarako erabat anonimoak diren ADN kodeak sartzen ditugu. Modu honetan medwhatbio.com sortu genuen.
Inteligentzia Artifizialean esperientziak gehitzen ari zara, eta emaitzak MedWhat-en fokalizatzen dituzu. Nolako arazoak konpontzen ditu honek?
Iragar daitekeen ingeniaritza, ‘big data’ tratamenduak, ‘data intelligence’, ‘data mining’… osasun-gastu handietarako oso baliagarriak dira; etekin, optimizazio eta kostuen aurrezte etengabean.
Munduko gobernu batek ere ezin ditu bere osasun-gastuak kontrolatu, ezinezkoa baita. Populazioaren zahartzea eta bizi-esperantza luzeagoak dira arrazoietako bat. Beste gobernu batzuk ‘unibertsalizazio’ deitutakoari aurre egiteko edo populazioari prebentzio orokorra emateko gai ere ez dira.
Konpainia zer-nolako profila duten bezeroei zuzentzen zaie?
Gure bezeroak B2B eta www.medwhat.com dira. Gobernu oro, sistema publiko ro, osasuna eta medikuntzaren munduan diharduten agente guztiak, laborategiak, ospitaleak, klinikak, farmaziak, mediku-aseguruak edo osasunekoak… eta orain hain da handia gure esperientzia, non gizakien ezagutzari buruzko edozein arloko ‘chatbot’-ak sortu ditzakegun: indutria digitala, lege-industria, juridikoa, etab. Eta herrialde anitzekoak: EEBB, Brasil, Txina, Japon, Suitza, Belgika, Alemania…
Gisa honetako teknologien erabileran, zer paper betetzen du ‘Blockchain’ ospetsuak?
Erabakigarria izango da! Izan ere, Euskadieta Espainian aitzindari izan gara geure ‘kriptomoneda edo ‘token’-areki ICO bat sortzen, Blockchain-en oinarritutako kriptoseguru baterako. https://linda.healthcare/com Edozein mediku-zerbitzu jaso dezaketen pertsonei zuzenduta dago, osasun-eskaintza eta bizilekua nolanahikoa eta nonahi dutelarik. Inteligentzia Artifiziala, prozesu neurolinguistikoak eta sare konboluzionalak dituen deep learning-a izango dira euskarriak, hilean 5$ edo 4€-ren truke. Gainera, telemedizina zerbitzuen eta mundu osoko medikuntzaren esparruko profesionalekin egindako akordioen bidez, ahal denik eta eskaintzarik osatuena ari gara egiten.
Adibidez, bezeroaren data medikoa ordainduko dugu tratamendu erabat anonimo eta kodifikatuaz.
Orain kideak identifikatzeko interesa duzue, bezeroen sorta mundu guztira zabaltzeko asmoz. Euskadin ere kideren bat sor daitekeela uste duzu?
Eusko Jaurlaritzak euskal osasun publikoa indartzea eta pertsona ororen Osakidetzarako sarrera bermatzea ditu lehentasun gisa. aurrekontuaren herena. Euskadin gizartearekiko etahonen osasunarekiko dugun interesaren erakusgarri da. Eta herrialde honetan gauzak modurik eraginkorrenean egitea gustatzen zaigunez, gure enpresak eskain ditzakeen ezagutza eta teknologien aplikazioak lagun dezakete inbertsio-publikoak hobetzen. Horregatik nahi genuke hemen profetak izatea, geure lurrean! Beraz, kide ezin hobea izango litzateke Osakidetza Euskal Osasun Sistema Publikoa. Munduko erreferentzia bilakatzeko aukera dugu, gaur egun Estonia den bezalaxe.
Beste kide interesgarri atzuk Tecnalia, Innobasque edo Ibermática lirateke, baten bat aipatzearren. Nazioarteko esparru ezberdinetan lagundu nahi dezaketen erakundeak ere, gure posizioa eta erlazioak oso sinergikoak eta emankorrak izan baitaitezke.
info+: www.medwhat.com www.medwhat.es www.medwhatbio.com
Lotutako albisteak
Wake Up! Albiste ekintzaile batzuk sarean 250309
Euskadiko talentu ekintzaile guztia. Wake up! -ek komunikabide eta sareko blog desberdinek argitaratutako albisteen hautaketa txiki bat egunero partekatzen du Linkedinen: ideiak, proiektuak, negozioak, startupak, enpresak etab.
“Innovation Land” lelopean, Euskadik Transfiere 2025 Europako zientzia, teknologia eta berrikuntzarako fororik handienean parte hartuko du
Euskadik presentzia nabarmena izango du programa ofizialean, Basque Research and Technology Alliance (BRTA) aliantzako, SPRI Taldeko, Tecnaliako eta ZITUko arduradunek parte hartuko baitute
Euskal sektore aeroespazialak loturak estutu ditu Estatu Batuetako industriarekin
Euskadiko enpresa eta zentro teknologikoen ordezkaritza batek Estatu Batuak bisitatu ditu sektorearen egungo egoera ezagutu eta herrialdeko eragile estrategikoekin harreman berriak finkatzeko
Euskadik nazioarteko estrategia indartu du Bruselan
Basque Trade & Investmenten ordezkaritza batek Belgikako hiribururako misioa egin du aste honetan, Europar Batasuneko politiken, finantzaketa-mekanismoen eta hainbat sektoretako negozio-aukeren ezagutzan sakontzeko
Imanol Pradales: “Bizi dugun une historikoan, munduak eskaintzen dizkigun aukera guztiak aprobetxatzen jarraitzeko erabakia eta anbizioa dugu, baita Estatu Batuetan ere”
Sektore aeroespazialeko hainbat euskal enpresatako ordezkariekin eta Basque Trade & Investment (BT&I) Agentziaren ordezkari batzuekin elkartu da Imanol Pradales Lehendakaria, Washingtonen