Begoña Castro, Histocell: “Euskadin, kalitate handiko zientzia egiten da”
Histocellek duela 20 urtetik Derion (Bizkaia) du kokatuta bere egoitza; emakumeek sortutako eta bideratutako enpresa biofarmazeutikoa dela esan dezakegu. Biologia arloko bi doktorek sortu zuten eta, gaur egun, 26 langile ditu. Haietako % 85 emakumezkoak dira eta, gainera, kualifikazio maila altukoak. Guztiek ematen diote forma eta zentzua ETE honi eta zientzia letra larriz garatzen jarraitzeko ahaleginari; batez ere, Derioko eta Larrabetzuko instalazioetan sendagaiak eta osasun-produktuak berritzeko eta fabrikatzeko, medikuntza birsortzailearen arloan. Hala adierazi du Begoña Castrok, bazkide sortzaile eta zuzendari zientifikoak.
Hogei urte igaro dira Histocell sortu zenutenetik eta atzo izan zela dirudi, ezta?
Sinestezina dirudi, bai. Enpresa bioteknologiko batez hitz egiteak eta finkatuta dagoela esateak meritu handia du. Guretzat ahalegin handia eskatu du; izan ere, oso berritzailea eta punta-puntakoa den terapia lantzen dugu eta urte hauetan guztietan aldaketa ugari jasan ditu: araudi mailako aldaketak, aurrerapen teknologiko berriak, medikuntza birsortzailearekin lotutako tresna berriak… Eta guk egunez egun aurrera egin behar izan dugu bidean topatzen genuen horrekin.
Helburu bera al du enpresak oraindik ere?
Oso harro gaude horretaz; izan ere, gaur egungo helburua hasieran genuen berbera da eta, gaur egun, orain hogei urte geure buruei ezarri genien horretan lanean ari garela esan dezakegu: medikuntza birsortzailearekin lotutako produktu berriak garatzea, fabrikatzea eta osasun-sistemari hornitzea, gero, gizartera irits daitezen.
Nola eta zenbat egin du aurrera medikuntza birsortzaileak urte hauetan guztietan?
Urte hauetan egindako aurrerapenen artean, terapia alogenikoak ezarri izana azpimarratuko nuke; hau da, emaileengandik datozen zelulekin egindako terapiak. Gainera, erabat seguruak direla frogatu da. Bestetik, fase klinikoan potentzial anitzeko lehen zelula induzituak sartu izana nabarmenduko nuke. Beste zelula mota batzuetatik bereizteko gaitasun handiagoa dute eta tumoreen aurkako terapietan ere aplikatzen dira.
Zelula ametan oinarritutako terapia zelularreko medikamentu horiek dagoeneko merkatuan al daude, pazienteentzat eskuragarri?
Guk bi arlo lantzen ditugu. Alde batetik, medikuntza birsortzaileko gure produktuak garatzen eta fabrikatzen egiten dugu lan (pazienteengana garapen klinikoko fasean iritsi direnak) eta, bestetik, hirugarren batzuentzat fabrikatzen dugu. Kasu honetan, terapia zelularreko botikak fabrikatzen ditugu nazioarteko bezeroentzat eta, aldi berean, haiek beren produktuak pazienteei helarazten dizkiete. Besteak beste, Larrabetzun (Bizkaia) dugun fabrikazioko-lantegi berriari esker egin dugu hori; izan ere, terapia zelularrak fabrikatzeko Estatu osoko handiena da gaur egun.
Eta zer gaixotasun motatarako daude diseinatuta?
Zelula amekin tratatzen diren gaixotasun mota ugari daude: tokiko kalteak, hala nola artikulazioekin edo hezurrekin lotutako defizit jakin batzuk; gaixotasun sistemikoak, hala nola autoimmuneak (Crohnen gaixotasuna); edo mentu versus ostalari gaixotasuna, hezur-muinaren transplantea egiten zaien pazienteen kasuan.
Potentzial hori guztia aztertu ahal izateko zer puntutan gaude gaur egun?
Segurtasuna frogatu ostean, uneotan, zelulak transplantatu ostean haien biziraupena handitzeko lanean ari gara hainbat taldetan. Bestalde, eraginkortasun terapeutikoa bultzatu ahal izateko, dosi eraginkorrenak definitu nahi ditugu.
Enpresaren DNAri atxikita daude berrikuntza eta nazioarteko bokazio argia… Eta, puntu horri dagokionez, noraino iristen da gaur egun Histocell?
Muga handiak gainditu ditugu jada, eta gaur egun fabrikatzen ditugun zelulak edo zauriak orbaintzeko lerroko produktuak Europara ez ezik, Hego Amerikako eta Asiako hainbat herrialdetara ere iristen dira. Horretarako, gure logistika sailak erronka handiak hartu behar izan ditu bere gain, batez ere zelulen kasuan. Izan ere, muga ezberdinen artean izapidetze berezia egin behar izan da eta produktuak tenperatura eta denbora aldetik oso baldintza zehatzetan garraiatzen dituzten enpresekin lan egin behar izan dugu, produktuak prozesu osoan zehar kontrolatuta eta monitorizatuta egon zitezen, azkenean bezeroari iristen zaizkion arte.
Nola lortzen da Euskadin zuenaren moduko lehen mailako zientzia aurrera eramatea?
Lan handiarekin. Nazioarteko ingurunean egiten dugu lan. Gure lehiakideak mundu osoan banatuta daude, baina hemen ere kalitate handiko zientzia egiten da. Orain 20 urte medikuntza birsortzailearen arloan lanean hasi ginenean, medikuntzaren sektoreak oraindik ez zuen ulertzen zer zen eta zein zen haren irismena. Gainera, gurea bezain esperientzia zabala duten enpresa edo ikerketa-talde gutxi daude. Gainera, Histocell sortu zenean, EHUn zelulekin (zelulen kultiboekin) lanean urteak generamatzan eta, beraz, zelulei lotutako teknika guztietan espezialista handiak gara, nahiz eta Euskadin egon. Gainera, kontuan hartu behar dugu Euskadi berrikuntzagune handia dela. Baliteke behar adina ez baloratzea, baina oso ikerlari eta ikerlan garrantzitsuak ditugu hemen.
Tratamendu horietako batek apositu forma du eta zauri zailak sendatzen ditu… Zer da?
Lantzen ari garen medikuntza birsortzaileko proiektutatik sortu den osasun-produktu bat da. Gure teknologia guztien oinarria oxidazio-estresa kontrolatzea da; hau da, erradikal askeen gehiegikeria. Kontzeptu hori, agian, ezagunagoa da gaur egun, eta ehunetako hantura mantentzen duen faktore nagusietako bat da. Produktu-lerro horren helburua da oxidazio-estresari aurre egitea, hantura kontrolatzea eta zauriaren orbaintzea aktibatzen laguntzea. Kasu honetan, aspalditik merkatuan dagoen tratamendua da, eta paziente askok jaso dute zauriak sendatzeko ekintza-mekanismo berri horren onura.
Pazienteek eskuragarri al dute?
Pazienteak lesio arinak tratatzeko erabil dezake. Apositua, aldiz, ultzera konplexuagoetarako eta osasun arloko profesionalek tratamendua ematen dietenetarako da. Tratamenduak modu pribatuan zein Osakidetzaren bidez daude erabilgarri eta, horiei esker, gaitz jakin batzuk (oin diabetikoa, adibidez) direla eta kirurgia egin dieten paziente batzuen kasuan anputazio handiagoak ekidin ahal izan ditugu.
Eta zuen aldetik, epe laburrera begira, inpaktua izan dezaketen zer beste medikamentu aurrez ikus dezakezue?
Uneotan, saiakuntza kliniko bat hastear gaude 50 urte baino gehiago eta inkontinentzia duten emakumeekin, gure zelulek egoera hori nabarmen hobe dezaketela uste baitugu. Bestalde, zauriak eta kaltetutako larruazala tratatzeko lerroa zabaldu eta produktu espezifikoak diseinatu nahi ditugu zahartze-prozesuan zehar propietateak galtzen eta aldatzen doazen larruazalarentzat eta mukosentzat.
Lotutako albisteak
Ceit zentro teknologikoak 300 enplegu baino gehiago sortzen dituzten 20 spin-off sustatu ditu eta 30 M € inguruko inbertsioa ekarri dute
Mikel Jauregi sailburuak Ceit bisitatu du, ikerketa aplikatuko eta teknologia enpresara transferitzeko erreferentziazko zentro teknologikoa
Sei euskal ikerketa-erakundek bat egin dute ITTHACAn zahartze osasuntsua sustatzeko
Elkartek programak finantzatutako proiektu honek biomarkatzaileak, iragarpen-ereduak eta osasunaren zuzeneko monitorizazioa erabiltzen ditu.
Sustatu berrikuntza-proiektuak zure enpresan Fast Track Innobideak ekimenarekin
Fast Track Innobideak Euskadiko enpresa berritzaileen kopurua handitzeko eta sustatzeko sortu zen. Merkatuan ondasun edo zerbitzu berriak sartu dituzten edo enpresan negozio-prozesuak hobetzen dituzten berrikuntza-jarduerak babesten ditu, enpresa lehiakorrago bihurtzeko.
Industriarako soluzio teknologiko aurreratuen garapenean erreferentea den ULMA kooperatiba taldea bisitatu du Mikel Jauregi sailburuak
Oil&Gaseko negoziorako brida homologatuen fabrikazioan munduko liderra den ULMA Forged Solutionsen lantegi nagusian ibili da eta "ziurgabetasuna nagusi den une honetan, ULMA kooperatiba-taldea industriaren, inbertsioaren, berrikuntzaren eta kalitatezko enpleguaren aldeko apustua nabarmena egiten ari da" nabarmendu du
Connect Group, zentro teknologikoa Donostian duen multinazionala
Donostiako lantegiak SPRI Taldearen BDIH Konexio programaren laguntza jaso du, eta urtean bi milioi txartel elektroniko diseinatu eta fabrikatzen ditu
Eusko Jaurlaritzak Bikaintek programa zabaldu du enpresetan ikerlariak kontratatzea sustatzeko
2025erako planak 5,7 milioi euroko aurrekontua du eta urtean 60.000 euro bitarteko dirulaguntzak eskaintzen ditu kontratazio bakoitzarentzat
Lehendakariak I+Med laborategiko instalazio berriak bisitatu ditu, munduko lehen Nanohidrogel Adimendunen Institutu Biomedikoa
"Gure helburua da gero eta ikertzaile eta ekintzaile gehiago egoteko baldintza egokienak sortzea"
Bianditz, esku-erremintak, doitasuneko piezak eta kautxuzko injekzio-moldeak fabrikatzen dituen 60 urteko enpresa
Irunen kokatuta dagoen konpainiak, azken urtean fakturazioa % 30 handitu duenak, SPRI Taldearen zibersegurtasun-programako laguntza jaso du
Euskadik osasun arloko berrikuntzan duen posizioa indartu du Alemaniako MedtecSUMMIT 2025 delakoan
Basque Trade & Investmenten ordezkaritza batek Basque Health Clusterraren ordezkariekin batera parte hartu zuen ekitaldian, Bavariako erakunde estrategikoekiko harremanak estutzeko eta lankidetzarako arloak jorratzeko, medikuntza arloko gailuei aplikatutako adimen artifiziala eta osasun digitala kasu
“Innovation Land” lelopean, Euskadik Transfiere 2025 Europako zientzia, teknologia eta berrikuntzarako fororik handienean parte hartuko du
Euskadik presentzia nabarmena izango du programa ofizialean, Basque Research and Technology Alliance (BRTA) aliantzako, SPRI Taldeko, Tecnaliako eta ZITUko arduradunek parte hartuko baitute